User:Battleofalma/Articles/Roman Józef Abraham

From Wikipedia, the free encyclopedia

Roman Józef Abraham (ur. 28 lutego 1891 we Lwowie, zm. 26 sierpnia 1976 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys[edit]

Młodość i działalność niepodległościowa[edit]

Roman Abraham urodził się 28 lutego 1891 we Lwowie, w rodzinie Władysława, profesora prawa, i Stanisławy z Reissów. Jego siostrą była Wanda (1895-1995, żona gen. dyw. Wacława Stachiewicza).

W 1910 ukończył gimnazjum OO. Jezuitów w Bąkowicach koło Chyrowa[1]. Studiował na Wydziałach Filozofii i Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, na którym w 1915 uzyskał tytuł doktora praw i umiejętności politycznych. W czasie studiów działał w Drużynach Bartoszowych i Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii dla jednorocznych ochotników.

Podczas I wojny światowej służył od sierpnia 1914 do października 1918 w armii austro-węgierskiej w 1 Pułku Ułanów Obrony Krajowej, walcząc na froncie francuskim, rumuńskim, rosyjskim, serbskim i włoskim, którą zakończył w stopniu porucznika kawalerii[2].

Wojna polsko-ukraińska[edit]

Po zakończeniu działań wojennych wstąpił we Lwowie do organizacji Polskie Kadry Wojskowe. Od 1 listopada 1918 w odrodzonym Wojsku Polskim w stopniu porucznika; podczas wojny polsko-ukraińskiej był dowódcą sektora Góra Stracenia we Lwowie. Stworzył własny oddział zwany później Straceńcami nie tylko od nazwy odcinka, ale także z powodu odwagi i dzielności żołnierzy; straceńcy walczyli z powodzeniem na różnych odcinkach obrony Lwowa: w zdobywaniu dworca, w obronie Persenkówki, w Śródmieściu. Oddział pod dowództwem por. Romana Abrahama zatknął sztandar polski na lwowskim ratuszu o świcie 22 listopada. 24 listopada 1918 został mianowany rotmistrzem[3]. Jego oddziały oskarżane były o liczne rabunki[4]. Od stycznia do sierpnia[2] 1919 dowodził samodzielnym batalionem, pułkiem i Grupą Operacyjną własnego nazwiska w dywizji płka. Władysława Sikorskiego. Od sierpnia 1919 był oficerem oddziału operacyjnego i obserwatorem w 59. Eskadrze Lotniczej. Brał także udział m.in. w walkach polsko-ukraińskich o Przemyśl.

Wojna polsko-bolszewicka[edit]

W 1920, gdy 1 Armia Konna Siemiona Budionnego parła na Lwów, rotmistrz Roman Abraham w lipcu zorganizował w porozumieniu z brygadierem Czesławem Mączyńskim wydzielony oddział walczący na południowo-wschodnim froncie, odnosząc wiele sukcesów bojowych. Ranny pod Chodaczkowem, dowodził oddziałem z noszy. Żołnierze jego oddziału pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego stawili opór przeważającej sile bolszewickiej konnicy pod Zadwórzem 17 sierpnia 1920. Poległo ich wówczas 318. Złożyli wielką ofiarę krwi, lecz powstrzymali nawałę konnicy Budionnego. Bitwa pod Zadwórzem, u progu Lwowa, nazwana została polskimi Termopilami.

Dwudziestolecie międzywojenne[edit]

W okresie od grudnia 1920 do listopada 1921 kpt. Roman Abraham pełnił funkcję oficera do zleceń specjalnych w Sztabie Generalnym. Zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem 1 czerwca 1919[3]. W 1921 oddelegowany przez gen. Władysława Sikorskiego na Górny Śląsk, gdzie był pełnomocnikiem przy komisarzu plebiscytowym Wojciechu Korfantym. Wtajemniczony w plany III powstania śląskiego uczestniczył 29 kwietnia 1921 w słynnej odprawie Dowództwa Oddziałów Powstańczych[5]. W porozumieniu z dowództwami Okręgów Generalnych we Lwowie, Krakowie i Poznaniu pod pseudonimem „Roman Wydera”[5] organizował jednocześnie dostawy broni i amunicji oraz transporty ochotników dla oddziałów powstańczych. 6 maja 1921 jako przewodniczący grupy oficerów sztabu powstańczego przeprowadził w Opolu rozmowy z przedstawicielami Międzysojuszniczej Komisji w sprawie ustalenia linii demarkacyjnej.

W latach 1921–1922 był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu w grudniu 1922[5] kursu i uzyskaniu pełnych kwalifikacji do pełnienia służby na stanowiskach Sztabu Generalnego, otrzymał przydział do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko asystenta[6]. Następnie został wykładowcą, a później kierownikiem katedry taktyki ogólnej (od grudnia 1922 do grudnia 1927). W grudniu 1927[3] powierzono mu dowodzenie 26 Pułkiem Ułanów w Baranowiczach. 1 stycznia 1928 awansowany na pułkownika[3]. W marcu 1929 w barwach 26 pułku ułanów objął dowództwo Brygady Kawalerii „Toruń” w Toruniu[3]. Od 10 listopada 1932 do 10 sierpnia 1933 był słuchaczem VII Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. W kwietniu 1934 dowodzona przez niego jednostka została przemianowana na Brygadę Kawalerii „Bydgoszcz”, a jej dowództwo przeniesione z Torunia do Bydgoszczy. 3 kwietnia 1937 został mianowany na stanowisko dowódcy Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w Poznaniu.

Był posłem na Sejm III kadencji, wybranym w 1930 z listy BBWR. 16 stycznia 1931 zrzekł się mandatu. 19 marca 1938 awansowany na generała brygady[3].

Kampania wrześniowa w 1939[edit]

W kampanii wrześniowej w 1939 dowodził Wielkopolską Brygadą Kawalerii w składzie Armii „Poznań” gen. Tadeusza Kutrzeby. Początkowo walczył w rejonie Leszna, Śremu i Rawicza. Po okresie walk odwrotowych, od 9 września w bitwie nad Bzurą dowodził m.in. atakami na Sobotę i Walewice, a od 13 września – w ciężkich walkach w rejonie Brochowa, Sierakowa i Lasek. Od 15 do 21[3] września dowodził Grupą Operacyjną własnego imienia, w skład której wchodziły Wielkopolska BK i Podolska Brygada Kawalerii. Część oddziałów Wielkopolskiej BK przedostała się 20 września do Warszawy. Generał R. Abraham był jedynym dowódcą związku taktycznego kawalerii, która na całym szlaku bojowym w kampanii wrześniowej nie poniosła ani jednej porażki, nie przegrała ani jednej bitwy, a pod Brochowem i Sochaczewem przed jego żołnierzami wycofała się niemiecka 4 Dywizja Pancerna i 2 Dywizja Lekka. 23 września gen. dyw. T. Kutrzeba mianował gen. bryg. Romana Abrahama dowódcą Zbiorczej Brygady Kawalerii w obronie Warszawy. Na jej czele walczył do kapitulacji stolicy 28 września.

W niewoli[edit]

Ciężko ranny został umieszczony w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie, gdzie 15 października został aresztowany przez Niemców i uwięziony w AL. Szucha. Oskarżany o zatwierdzanie wyroków śmierci na dywersantów niemieckich w Śremie, był więziony w Poznaniu w Cytadeli, a następnie przebywał w oflagach: Krotoszyn, Königstein IV B, Johannisbrunn VIII E i Murnau VII A. Dwukrotnie próbował uciec z Oflagu VIII E Johannisbrunn. Został uwolniony 30 kwietnia 1945 przez wojska amerykańskie.

Okres powojenny[edit]

Po zakończeniu działań wojennych, po krótkim pobycie we Francji, w październiku 1945 powrócił do Polski, po czym został skierowany przez Naczelne Dowództwo WP na stanowisko delegata przy generalnym pełnomocniku rządu ds. repatriacji w Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym. Władze komunistyczne nie pozwoliły mu wstąpić do wojska. Pracował dalej m.in. w Polskim Czerwonym Krzyżu i Ministerstwie Administracji Publicznej, a następnie w spółdzielczości. W 1950, na skutek zastraszania przez Urząd Bezpieczeństwa, przeszedł na emeryturę.

Był autorem prac wojskowo-historycznych (publikacje w „Wojskowym Przeglądzie Historycznym”, „Więzi” i „Kierunkach”) oraz Wspomnień wojennych znad Warty i Bzury (Warszawa 1969).

Był żonaty z Martą ze Śmiglów (zm. 28 kwietnia 2007), ich jedyny syn zmarł wkrótce po przyjściu na świat.

Roman Abraham zmarł 26 sierpnia 1976 w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Farnym we Wrześni. Po śmierci generała na grobowcu rodziny Abrahamów na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie z inicjatywy najbliższych wmurowano tablicę poświęconą pamięci zmarłego[7].

Awanse[edit]

  • podporucznik – 1916
  • porucznik – 1917
  • rotmistrz – 1918
  • major – 19 sierpnia 1920 zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920[8]
  • podpułkownik – 1922 ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 (w 1924 zajmował 62. lokatę w korpusie oficerów kawalerii)
  • pułkownik – 1 stycznia 1928 ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 9. lokatą w korpusie oficerów kawalerii
  • generał brygady – 19 marca 1938

Ordery i odznaczenia[edit]

Upamiętnienie[edit]

Roman Abraham jest patronem Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących we Wrześni, a także ulic na bydgoskim osiedlu Błonie, warszawskim osiedlu Gocław na terenie dzielnicy Praga-Południe[20], oraz we Wrześni.

Opinie[edit]

Oficer i dowódca o dużej inteligencji i energii. Taktycznie dobrze myśli. Ma szybką i trafną decyzję. Brak mu jednak rutyny i systemu w wyszkoleniu. Z czasem będzie doskonałym dowódcą, bo wszelkie dane ku temu posiada. Potrzebuje praktyki w dowodzeniu. Ponad przeciętny. /-/ gen. Juliusz Rómmel[21].

Przypisy[edit]

  1. ^ Sprawozdanie Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem za rok szkolny 1914/15 i 1915/16. Przemyśl. 1916. p. 98.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
  2. ^ a b Generałowie II Rzeczypospolitej s. 12
  3. ^ a b c d e f g O kawalerii polskiej XX wieku s. 65
  4. ^ "Jeszcze z czasu zimowych walk pod Lwowem opowiadano w wojsku o oddziale rotmistrza Abrahama i innych, które – zdobywając ruską wieś – zabierały chłopom wszystko co dało się unieść lub wywieść do tego stopnia , że nawet brudną bieliznę ze strychów ładowano na sanie i wywożono do Lwowa." Jerzy Konrad Maciejewski "Na hajdamaków" – "Karta" 77/2013 str. 77
  5. ^ a b c Generałowie II Rzeczypospolitej s. 13
  6. ^ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 33 z 16.09.1922 r., s. 720.
  7. ^ Stanisław Nicieja, Cmentarz Łyczakowski we Lwowie, 1989, s. 42.
  8. ^ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 32 z 25.08.1920 r.
  9. ^ a b c d e f Małgorzata Smogorzewska (1998). Posłowie i Senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny. Tom I A–D. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe. p. 30.
  10. ^ a b c d e f Stanisław Łoza (red.) (1938). Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa. p. 1.
  11. ^ Dekret Naczelnika Państwa z 19 lutego 1922 r. L. 11429/V.M. Adj. Gen. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 10, s. 321)
  12. ^ M.P. z 1933 r. Nr 258, poz. 276
  13. ^ M.P. z 1933 r. Nr 259, poz. 277.
  14. ^ M.P. z 1930 r. Nr 98, poz. 143.
  15. ^ M.P. z 1938 r. Nr 258, poz. 597.
  16. ^ Hawranek 1982.
  17. ^ Rocznik oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych. 1923. pp. 627, 676, 1499. Retrieved 2015-05-29.
  18. ^ a b Rocznik oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych. 1928. pp. 315, 337. Retrieved 2015-05-29.
  19. ^ "Kronika miejska. Honorowe odznaczenia b. uczestników walk w r. 1920 r." Gazeta Lwowska (188): 2. 20 August 1935.
  20. ^ Uchwała Nr 41/VIII/90 Rady Dzielnicy-Gminy Praga Południe w Warszawie z dnia 18 października 1990 r. w sprawie nadania nazw 2 nowym ulicom w osiedlu Gocław Lotnisko – Orlik VII oraz zmiany nazwy ulicy Franciszka Jóźwiaka.
  21. ^ „Generalny Inspektor Sił Zbrojnych Biuro Inspekcji” – opinie pułkowników – 1937 r.

Bibliografia[edit]

  • Roman Abraham
  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 567, 598, 1362
  • Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest? Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa, 1938, strona 1.
  • Cezary Leżeński / Lesław Kukawski (1991). O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. p. 65. ISBN 83-04-03364-X.
  • Zbigniew Mierzwiński (1990). Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Polonia. pp. 11–17. ISBN 83-7021-096-1.
  • Jurga, Tadeusz (1990). Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. pp. 748–749. ISBN 83-211-1096-7.
  • Hawranek, Franciszek; Kwiatek, Aleksander; Lesiuk, Wiesław; Lis, Michał; Reiner, Bolesław (1982). Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu.



Kategoria:Członkowie Drużyn Bartoszowych Kategoria:Członkowie Polskich Kadr Wojskowych Kategoria:Członkowie Związku Młodzieży Polskiej „Zet” Kategoria:Generałowie brygady II Rzeczypospolitej Kategoria:Ludzie urodzeni we Lwowie Kategoria:Ludzie związani z Chyrowem Kategoria:Ludzie związani z Krotoszynem Kategoria:Ludzie związani z Wrześnią Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie) Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Obrony Lwowa Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita) Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita) Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych (pięciokrotnie) Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie) Kategoria:Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Kategoria:Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921 Kategoria:Odznaczeni Odznaką za Rany i Kontuzje Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (władze RP na uchodźstwie) Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita) Kategoria:Oficerowie dyplomowani II Rzeczypospolitej Kategoria:Oficerowie II Rzeczypospolitej w powstaniach śląskich Kategoria:Oficerowie kawalerii II Rzeczypospolitej Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Farnym we Wrześni Kategoria:Polacy – oficerowie armii austro-węgierskiej Kategoria:Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia) Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Palm Akademickich Kategoria:Polacy – żołnierze Cesarskiej i Królewskiej Armii w I wojnie światowej Kategoria:Politycy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem Kategoria:Polskie ofiary represji stalinowskich Kategoria:Posłowie na Sejm III kadencji (1930–1935) Kategoria:Posłowie z okręgu Lwów (II RP) Kategoria:Uczestnicy bitwy o Lwów 1918–1919 (strona polska) Kategoria:Uczestnicy bitwy nad Bzurą (1939) Kategoria:Uczestnicy III powstania śląskiego Kategoria:Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej Kategoria:Urodzeni w 1891 Kategoria:Więźniowie aresztu śledczego Gestapo w alei Szucha w Warszawie Kategoria:Wykładowcy Wyższej Szkoły Wojennej Kategoria:Zmarli w 1976

Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Battleofalma/Articles/Roman_Józef_Abraham&oldid=1001634720"